Siroz toplumda isim olarak bilinen eski bir hastalık olmasına karşın siroz nedir sorusu hala pek çok kişi tarafından sorulmaktadır. Genel olarak sirozun karaciğer hastalığı olduğunu söylemek mümkündür. Pek çok nedenden dolayı karaciğerde oluşan tahribatın ardından karaciğerde ortaya çıkan fonksiyon bozukluğu siroz olarak adlandırılıyor. Peki, Siroz Belirtileri Nelerdir? İşte detaylar haberimizde…
SİROZ NEDİR?
Karaciğer, yaklaşık 1, 5-2 kg ağırlığında, futbol topu büyüklüğünde önemli görevleri olan bir organdır. Ve vücutta kendi kendini yenileme özelliğini elinde bulunduran tek organ olarak varlığını sürdürmektedir. Kandaki toksinleri filtrelemek, yiyecekleri sindirmeye yardımcı olan enzimlerin üretilmesi, şeker ve besinlerin depo edilmesi, kanın pıhtılaşmasının sağlanması ve enfeksiyonlarla mücadele konusunda sorumlu organ karaciğerdir. Bu yüzden karaciğerde oluşabilecek çok küçük bir sorun, büyük sonuçlar doğurabilmektedir.
Karaciğer her incindiğinde kendini onarır ve sert bir yara dokusu meydana getirir. Çok fazla yara dokusu mevcut olduğunda, organ düzgün çalışamaz hale gelir. Yaralı dokunun yavaş yavaş sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini almasına neden olan hastalığa siroz hastalığı denir.
Çeşitli hastalıklar nedeniyle, bazen de bilinmeyen nedenlerle gün yüzüne çıkabilir. Genellikle enfeksiyon ve alkol bağımlılığı nedeniyle uzun bir süre zarfı devam eder. Çoğu zaman karaciğerde geri dönülemez bir hasar bıraktığı için telafisi olmaz fakat erken teşhis ile beraber ortaya çıkabilecek potansiyel sorunları kontrol altında tutabilecek tedaviler olasıdır.
SİROZ NEDİR, NEDEN OLUR?
Siroz, hepatit ve kronik alkolizm gibi birçok karaciğer hastalığının sebebiyet verdiği karaciğerde ileri derecede hasar oluşumuna denir. Karaciğerde aşırı alkol tüketimi gibi nedenlerle yara dokusu oluşabilir.
Siroz daha ileri aşamalara geçtikçe, daha fazla skar dokusu oluşur ve bu da karaciğerin çalışmasını zorlaştırır buna dekompanse siroz denir. Kanın dokuya ulaşamaması sebebiyle yeni damar yolları oluşur ve bu da karaciğeri daha olumsuz etkileyerek yaşamı tehdit eder. Sirozun neden olduğu karaciğer hasarı genellikle geri alınamaz. Ancak karaciğer sirozu erken teşhis edilirse hasarın kademesi sınırlandırılabilir.
SİROZ NEDENLERİ? SİROZU ARTIRAN ETMENLER NELERDİR?
Siroz bir gecede oluşmaz ve ortaya çıkmaz. Karaciğere uzun süreli verilen zararların neticesinde siroz hastalığı gün yüzüne çıkabilmektedir.
Sirozu tetikleyecek etkenler:
Aşırı alkol tüketme
Obezite
Uzun süreli devam eden hepatit B ya da hepatit C enfeksiyonu
Kistik fibrozis
Vücudunuzun şeker işlemesini zorlaştıran rahatsızlıkların varlığı
Vücudunuzda çok fazla demir olması
Wilson hastalığı
Karaciğerde biriken yağ
Safra kanallarının sertleşmesi ve yaralanması
Vücudun karaciğer hücrelerine saldırmasına sebep olan otoimmün hastalıklar
Safra kanalının tıkanması
Bazı genetik sindirim bozuklukları
Frengi ve bruselloz dahil olmak üzere bazı enfeksiyonlar
Bazı ilaçlara gösterilen reaksiyonlar
SİROZUN KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Karaciğeri Besleyen Damarlardaki Yüksek Tansiyon (Portal Hipertansiyon);
Siroz karaciğerdeki normal kan akışını yavaşlatır ve böylece bağırsaklardan ve dalaktan karaciğere kan getiren damardaki basıncı artırır.
Bacaklarda ve Karın Bölgesinde Şişlik;
Portal damardaki artan basınç, bacakta ve karında sıvı birikmesine neden olabilir.
Dalağın Büyümesi;
Portal hipertansiyon, dalakta şişliklere, şişmeye, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sıkışmasına sebep olabilir. Kandaki az miktarda bulunan beyaz kan hücreleri ve trombosit miktarı sirozun ilk belirtisi olabilir.
Kanama;
Portal hipertansiyon, kanın daha küçük damarlara yönlendirilmesine ve bu da ekstra basınçla gerilen küçük damarlar patlayarak ciddi kanamalar doğurabilir.
Enfeksiyonlar;
Siroz, vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmakta zorluk çekebilir.
Yetersiz Beslenme;
Siroz, vücudunuzun besinleri işlemesini zorlaştırarak halsizlik ve kilo kaybına sebebiyet verebilir.
Beyinde Toksik Oluşumu (Hepatik Ensefalopati);
Sirozdan hasar alan karaciğer, toksinleri temizleyemez hale gelebilir. Bu toksinlerin beyinde birikmesi zihin karışıklığına, konsantrasyon güçlüğüne sebebiyet verebilir.
Sarılık;
Sarılık cildin ve göz beyazlarının sararması, idrarın koyulaşması belirtileriyle kendini gösterir.
Kemik Hastalığı;
Sirozu olan kişiler, kemik güçlerini kaybedebilir ve daha büyük bir risk altındadır.
Karaciğer Kanseri Riskinde Artış;
Karaciğer kanseri geçmişi olan insanların büyük bir kısmında önceden var olan siroz mevcuttur.
Akut-Kronik Siroz;
Çoklu organ yetmezliği, sirozu olan kişilerde belirgin bir komplikasyondur.
SİROZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hasar yaygınlaşana kadar herhangi bir belirti baş göstermeyebilir fakat zamanın etkisiyle ve karaciğerde meydana gelen hasar büyüdükçe bazı belirtiler ortaya çıkabilir:
Yorgunluk ve halsizlik
İştahsızlık ve kilo kaybı
Mide bulantısı
Vücudunuzda meydana gelen kolay kanama ve morarma hali
Bacaklarda ve karında ortaya çıkan şişkinlik
Sarılık(cildinizin ve gözlerinizin sararmasıyla)
Yoğun kaşıntı
Ciltte örümcek ağını andıran kan damarları
Avuç içlerinde meydana gelen kızarıklık veya tırnaklarda beyazlaşma mevcudiyeti
Konsantrasyon ve hafıza problemleri
Kadınlarda adet sorunlarının varlığı
Erkeklerde cinsel dürtülerin kaybolması, göğüslerin büyümesi, testislerin küçülmesi
Kan kusma
Karında su birikimi
Meydana gelen şiddetli kas krampları
Kahverengimsi renkte idrar
Ateş
Büyümüş dalak
Kemik hastalığı, kemiklerin daha kolay kırılmasına sebebiyet verir.
SİROZUN TANI YÖNTEMLERİ
Sirozun semptomları, hastalığın başında hissedilemeyebilir. Bazen rutin bir kontrol yaptırana kadar kişi siroz hastası olduğunu öğrenemeyebilir.
Doktor, ilk olarak alkol tüketimi ve tıbbi geçmiş hakkında sorular soracaktır. Ayrıca karaciğerin durumu hakkında bilgi edinmek için sizi inceleyecektir. Sirozun tespiti genellikle rutin bir kan testi ya da muayene aracılığıyla sağlanır. Doğrulama adına laboratuvar ve görüntüleme testleri talep edilebilir.
Testler: Doktorunuz sirozdan şüphelendiği takdirde kan testi yapılmasını isteyecektir. Ayrıca karaciğerinizin doğru çalışıp çalışmadığına dair işaretleri değerlendirecektir.
Bu işaretler:
Karaciğer enzim seviyeleri
Kandaki düşük protein seviyeleri
Anormal kan sayımı
Bir virüs enfeksiyonu
Otoimmün karaciğer hastalığı varlığında ortaya çıkan antikorlar
Görüntüleme Testleri: Doktorunuz ayrıca MRI veya ultrason gibi görüntüleme testlerine de başvurulabilir.
Biyopsi: Karaciğerde ne kadar hasar kaldığını öğrenmek amacıyla karaciğer dokunuzun bir örneğinin alınmasına dayanan biyopsiye başvurulabilir.
Hekiminiz yapılan testler sonucunda size sirozun hangi aşamasında olduğunuzu söyleyebilir. Eğer sirozu telafi ettiğinizi söylüyorsa bu karaciğerinizde yara izi olduğu manasına gelir, ancak yine de önemli görevlerini yerine getirebilir. Bu noktada herhangi bir semptom fark etmeyebilirsiniz.
Eğer doktor dekompense siroz olduğunu söylerse, karaciğerde meydana gelen yaralanma kötüdür ve düzgün bir şekilde işlevlerini yerine getiremiyor demektir. Bu da çok fazla semptomun ortaya çıkabileceği manasına gelmektedir.
SİROZ TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Tedavi planı karaciğerin ne kadar yaralandığına bağlı olarak şekillenir. Tedavideki öncelikli amaç, daha fazla hasarı önlemek için siroza neden olan durumu ortadan kaldırmaktır. Bu da demektir ki:
Hemen alkol tüketmeyi kesin. Hatta doktorunuz alkol bağımlılığı için bir tedavi programı önerebilir.
Sirozunuz karaciğerinizdeki yağ birikiminden kaynaklanıyorsa kilo vermelisiniz.
Hepatit B ya da Hepatit C mevcutsa ilaç almanız gereklidir.
Kaşıntı, ağrı, yorgunluk gibi belirtilerin hafiflemesi adına da ilaç alınabilir.
Hekiminiz ayrıca, sirozdan kaynaklı ortaya çıkabilecek komplikasyonları tedavi etmek isteyecektir.
Aşağıdaki gibi tavsiyeler gündemde olacaktır:
Düşük Sodyumlu Diyet;
Şişmeyi kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Bu sıkıntıdan muzdarip kişilere, doktorlar da ilaç almayı tavsiye edebilir. Vücudunuz çok fazla sıvı tutuyorsa, onu boşaltmanız gereklidir.
Kan Basıncı İlaçları
Vücudunuzda şişmiş ya da patlamış kan damarlarının neden olduğu kanamayı kan basıncı ilaçları azaltabilir. Ciddi bir şekilde genişlemiş damarlar varsa ameliyat olmak gerekebilir.
Antibiyotikler ve Aşılar;
Diğer enfeksiyonların ortaya çıkmasını önleyebilir ve tedavi edebilirler.
Hekiminiz, toksin birikimini indirgemek adına ilaçlar tavsiye edebilir. Karaciğerde iltihap oluşumları mevcutsa steroid kullanımı yardımcı olabilir.
Doktor, sirozun bir komplikasyonu olan karaciğer kanserine yakalanıp yakalanmadığınızı takip ve erken teşhis amacıyla düzenli testler yapılmasını tavsiye edebilir.
Genellikle sirozun karaciğere verdiği tahribat geri alınamaz, fakat üçte ikisi tahrip edilmiş ya da alınmış olan kişiler bile normal hayatlarına geri dönebilir. Siroz hastalığına uzun süreli hepatit neden oluyorsa, hasar tespiti erken yapılıp, enfeksiyon tedavi edilmelidir. Erken teşhis ve tedavi daha büyük sorunlar yaşanmasının önüne geçilebilir. Sirozu erken evrede teşhis edilen çoğu insan, sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürebilir.
Hastada obezite ya da şeker hastalığı mevcutsa kan şekeri kontrol altında tutulmalı ve kilo vermelidir, yağlı karaciğer hastalığının sebebiyet verdiği hasarı azaltabilir. Eğer hasar alkol bağımlılığından kaynaklanıyorsa, içmeyi hemen bıraktığınız takdirde sirozu daha sağlıklı yönetebilirsiniz.
KARACİĞER NAKLİ AMELİYATI
Sirozun derecesi ciddi olduğu takdirde, karaciğer nakli ihtiyacı doğabilir. Bu oldukça büyük ve uzun süreçli bir durumdur. Ölen bir organ donöründen yeni bir karaciğer alabilmek için bekleme listesine girmeniz gerekecek. Ya da bazı kişiler yaşayan birinden karaciğerinin bir kısmını alabilir.
